Χιονοστιβάδες και βουνό

Με αφορμή το τραγικό δυστύχημα στον Όλυμπο που στοίχησε την ζωή σε 2 εξαίρετους Λαρισαίους γιατρούς, ας αναλύσουμε με απλά λόγια πως μπορεί να δημιουργηθεί μια χιονοστιβάδα.

Οι παράγοντες που ενισχύουν τον κίνδυνο της χιονοστιβάδας είναι πολλοί, όπως:
•   αέρας πριν και μετά
•   κλίση της πλαγιάς
•   ήλιος / ξαστεριά
•   βροχή
•   θερμοκρασία

Οι λόγοι που μπορεί να ξεκινήσει η χιονοστιβάδα είναι δύο:
1. Λόγω κλίσης
2. Από ανθρώπινο παράγοντα (skier, snowboarder, αλλά ακόμα και πεζοπόροι, π.χ. Μαίναλο 2005)

Στο παρακάτω στιγμιότυπο απο την καιρική μας κάμερα στο Λιβάδι Ολύμπου, βλέπετε μέσα σε κόκκινους κύκλους τις πλαγιές-χαράδρες που συνήθως σημειώνονται οι χιονοστιβάδες αλλά και που καταλήγουν. Όπως βλέπετε δεξιά και αριστερά των χαραδρών δεν υπάρχει καθόλου χιόνι ενώ μέσα στον κόκκινο κύκλο δηλαδή μέσα στις χαράδρες υπάρχει αρκετή ποσότητα χιονιού που είναι αποτέλεσμα των αρκετών χιονοστιβάδων που καταλήγουν εκεί.

Μόνο το 20% των χιονοστιβάδων δημιουργείται από φυσική εξέλιξη, το υπόλοιπο 80% δημιουργείται από σκιέρ, ορειβάτες και γενικά άτομα και ομάδες που κινούνται στο βουνό.

Και δυστυχώς στην περίπτωσή μας με το δυστύχημα στον Όλυμπο η χιονοστιβάδα που δημιουργήθηκε ανήκει στο 20% που δημιουργούνται απο φυσική εξέλιξη, καθώς είχαμε ενισχυμένους ανέμους και μεγάλη ποσότητα χιονιού συσσωρευμένη απο τις προηγούμενες κακοκαιρίες και επειδή το συμβάν έγινε το μεσημέρι πολύ πιθανόν με την άνοδο της θερμοκρασίας το χιόνι αποκολλήθηκε και δημιούργησε χιονοστιβάδα.

Σε περίπτωση εμπλοκής σε χιονοστιβάδα η ζωή του εμπλεκόμενου, εξαρτάται αποκλειστικά από τους συντρόφους του, τον εξοπλισμό τους και πόσο καλά εκπαιδευμένοι είναι οι ίδιοι, καθώς ο μέσος χρόνος ζωής είναι 15 λεπτά. Με την κατάλληλη εκπαίδευση, όμως, όλοι μπορούν να βοηθήσουν και να σώσουν τους συντρόφους τους.

Ο χρόνος που έχουμε στη διάθεσή μας είναι περιορισμένος. Μόλις 15 λεπτά για βγάλουμε ή να βγούμε έξω από το λευκό κελί. Σε αυτά τα 15 λεπτά είναι σημαντικό:
•   να έχουμε ΠΑΝΤΑ το σωστό εξοπλισμό
•   να τοποθετούμε ΣΩΣΤΑ τον εξοπλισμό πάνω μας
•   να γνωρίζουμε να χρησιμοποιούμε ΣΩΣΤΑ τον εξοπλισμό
•   να είμαστε ψύχραιμοι
•   να γνωρίζουμε από πριν τις ενέργειες που πρέπει να κάνουμε
•   να είμαστε αποτελεσματικοί

Το τρίπτυχο της ασφάλειας:
•   εξοπλισμός
•   προετοιμασία
•   εκπαίδευση

Προτάσεις για να αποφευχθούν άσκοπες κινητοποιήσεις

1. Συζήτηση με την ομάδα και ενημέρωση των μελών της. Κατά τη διαδρομή καλό είναι να γίνεται συνεχής εκτίμηση των συνθηκών και να υπάρχει ετοιμότητα, ώστε να υιοθετηθεί διαφορετική τακτική.
2. Οι ορειβάτες που πρόκειται να επισκεφτούν ορεινά συγκροτήματα καλό είναι να έχουν δηλώσει την πορεία της διαδρομής που θα ακολουθήσουν ή τους στόχους που έχουν σε ορειβατικούς συλλόγους και κατά τόπους φορείς διάσωσης.
3. Επίσης, θα πρέπει να έχουν λάβει μετεωρολογικές πληροφορίες για τις συνθήκες που θα επικρατήσουν ή να έχουν ρωτήσει άλλους ορειβάτες, που ίσως είχαν ακολουθήσει την ίδια διαδρομή τις προηγούμενες μέρες. Ειδικά ενήμεροι σε αυτό, όσον αφορά τον Όλυμπο, τον Παρνασσό και την Αστράκα, είναι οι υπεύθυνοι καταφυγίων.
4. Θα πρέπει να έχουν μαζί τους κινητό τηλέφωνο και σε περίπτωση καθυστέρησης να ενημερώνουν τους οικείους ή τους φίλους τους.
5. Θα πρέπει να έχουν μαζί τους, επίσης, ασύρματο VHF για την επικοινωνία σε περίπτωση που το τηλέφωνο δεν έχει κάλυψη.

Σε περίπτωση εμπλοκής σε χιονοστιβάδα δύο πράγματα μπορούν να βοηθήσουν:
1. Κατάλληλος εξοπλισμός, πομποδέκτης χιονοστιβάδας (Beacon, Arva, κ.ά.), ράβδος ανεύρεσης θύματος (sonda), φτυάρι μεταλλικό
2. Κατάλληλη εκπαίδευση

Όσοι, λοιπόν, κινούνται σε ορεινούς όγκους και διαθέτουν συσκευή ασυρμάτου VHF μπορούν να καλέσουν σε περίπτωση ανάγκης στη συχνότητα του ραδιοδικτύου της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης, 146.500MHz. Σε περίπτωση που συμβεί κάποιο ατύχημα με χιονοστιβάδα και απειλείται ανθρώπινη ζωή θα πρέπει να καλούνται πάντα και άμεσα οι αρμόδιες αρχές, γιατί κάθε λεπτό είναι κρίσιμο!

Οι παρακάτω φωτογραφίες είναι απο την Ελληνική Ομάδα Διάσωσης και είναι απο το σημείο που χθές σημειώθηκε η φονική χιονοστιβάδα.