Η Ταλάντωση του Βορείου Ατλαντικού (ΤΒΑ) και η επίδραση της στο κλίμα της Ευρώπης-Ελλάδας (+Χάρτες)
Τα τελευταία χρόνια, σε πολλές περιοχές της χώρας μας υπάρχουν χειμώνες που είναι πολύ ήπιοι και επιπλέον χαρακτηρίζονται από μεγάλες περιόδους ξηρασίας. Βρισκόμαστε άραγε στο κατώφλι μιας κλιματικής αλλαγής ή ανάλογα φαινόμενα παρατηρήθηκαν και στο μακρινό παρελθόν;
Προκειμένου οι επιστήμονες να απαντήσουν στο παραπάνω ερώτημα, μελετούν προσεκτικά τη συμπεριφορά ενός κλιματικού φαινόμενου, το οποίο λαμβάνει χώρα στο βόρειο Ατλαντικό ωκεανό, ονομάζεται Ταλάντωση του Βορείου Ατλαντικού (ΤΒΑ) και επηρεάζει σημαντικά το χειμώνα, τον καιρό της Ευρώπης και κάποιων περιοχών της Βόρειας Αμερικής.
Η ΤΒΑ είναι μία μεγάλης κλίμακας ανακατανομή της αέριας μάζας ανάμεσα στον Αρκτικό και στον υποτροπικό Ατλαντικό.
Στο βόρειο Ατλαντικό βρίσκονται δύο μεγάλα κλιματικά κέντρα δράσης. Το ένα είναι το γνωστό σαν χαμηλό της Ισλανδίας, που είναι μία μόνιμη περιοχή χαμηλών πιέσεων κοντά στην Ισλανδία και το δεύτερο είναι ο αντικυκλώνας των Αζορών, που είναι μία περιοχή υψηλών πιέσεων στη γειτονιά της Πορτογαλίας. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, τα δύο αυτά κέντρα άλλοτε ενισχύονται και άλλοτε εξασθενούν.
Στην πρώτη περίπτωση, η διαφορά της πίεσης ανάμεσα στα δύο κέντρα (Πίεση στις Αζόρες – Πίεση στην Ισλανδία) είναι μεγαλύτερη από τη φυσιολογική τιμή και λέμε ότι έχουμε μία θετική φάση της ΤΒΑ και στη δεύτερη, η διαφορά της πίεσης είναι μικρότερη από τη φυσιολογική και μιλάμε για μία αρνητική φάση της ΤΒΑ.
Όταν λοιπόν επικρατεί η θετική φάση της ΤΒΑ, τα βαρομετρικά χαμηλά που δημιουργούνται στον Ατλαντικό έχουν συνήθως μία βορειανατολική τροχιά, με αποτέλεσμα οι χειμώνες στη Βόρεια Ευρώπη να τείνουν να είναι θερμότεροι και υγρότεροι, ενώ στις Μεσογειακές χώρες έχουμε λιγότερες βροχοπτώσεις.
Αντίστροφα, όταν επικρατεί η αρνητική φάση της ΤΒΑ, τα χαμηλά κινούνται σε μία πιο νότια τροχιά από τα δυτικά προς τα ανατολικά, με αποτέλεσμα ο καιρός το χειμώνα στη Μεσόγειο να γίνεται βροχερός, ενώ στη Βόρεια Ευρώπη οι χειμώνες είναι ψυχρότεροι και ξηρότεροι.
Η ΤΒΑ και η χρονική της εξέλιξη εμφανίζει τα τελευταία χρόνια μεγάλο ενδιαφέρον, σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι θερμοκρασίες κοντά στην επιφάνεια της Γης στο Βόρειο Ημισφαίριο, είναι μεγαλύτερες τώρα από οποιαδήποτε άλλη φορά στο παρελθόν και ο ρυθμός της αύξησης της θερμοκρασίας είναι αρκετά υψηλός, περίπου 0,15 °C ανά δεκαετία κατά τα τελευταία 40 χρόνια. Μάλιστα την τελευταία δεκαετία ο ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας είναι πάνω από 0,18 °C.
Η πρόσφατη αύξηση της θερμοκρασίας στο Βόρειο Ημισφαίριο συνδέεται και με τη συμπεριφορά της ΤΒΑ, η οποία ενώ τη δεκαετία του 60 είχε ως επικρατούσα φάση την αρνητική, από τη δεκαετία του 80 και μετά πέρασε στη θετική φάση ως κυρίαρχη.
Η ΤΒΑ έχει επηρεάσει σημαντικά και την κατανομή των βροχοπτώσεων – χιονοπτώσεων στην Ευρώπη, αυξάνοντας τες στη Βόρεια Ευρώπη και ελαττώνοντας αυτές στη Νότια Ευρώπη, στη Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή.
Στην χώρα μας όταν είχαμε ισχυρή θετική φάση της ΤΒΑ και καθ’ ύψος, πάνω από την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη επικρατούσε μία ισχυρή δυτική ζωνική κυκλοφορία, τα ύψη βροχής – χιονιού που έπεσαν κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης ήταν μικρότερα από τα φυσιολογικά.
Αντίθετα όταν κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου είχαμε μία αρνητική φάση της ΤΒΑ και ισχυρή δυτική κυκλοφορία στα νότια γεωγραφικά πλάτη, τότε στην χώρα μας παρατηρήθηκαν αξιόλογες βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις.
Βέβαια αυτές είναι οι απλούστερες περιπτώσεις, καθώς υπάρχουν πολύ περισσότερες που περιπλέκουν τα συμπεράσματα μας.
Ο διπλανός χάρτης μας δείχνει την χρονική εξέλιξη της ΤΒΑ για το φετινό φθινόπωρο.
Παρατηρούμε ότι το φθινόπωρο του 2020 μέχρι τώρα η φάση που κυριαρχεί είναι η θετική.
Συμπερασματικά για την χώρα μας δεν μπορούμε ευκρινώς να αποφανθούμε εάν από μόνη της μία θετική ή αρνητική φάση της ταλάντωσης του Βορείου Ατλαντικού θα μας επιφέρει ξηρασία και άνυδρο καιρό ή βροχές και χιόνια αντίστοιχα.
Γενικά όμως, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο η θετική φάση της ταλάντωσης του Βορείου Ατλαντικού συνδέεται με θερμότερο και υγρότερο καιρό στην Βόρεια Ευρώπη, ενώ οι βροχές μειώνονται στις Μεσογειακές χώρες.
Αντίθετα η αρνητική φάση συνδέεται με βροχερό καιρό στην Μεσόγειο και ψυχρότερο-ξηρότερο καιρό στην Βόρεια Ευρώπη.
Πηγή:https://www.cpc.ncep.noaa.gov/
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΑΝΙΗΛ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ-ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΟΣ
