Σοβαρές επιπτώσεις της ξηρασίας στη Δυτική Μεσόγειο

Μια σοβαρή ξηρασία επηρεάζει τη Δυτική Μεσόγειο από τις αρχές του 2022 και μια νέα έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκαλύπτει την έκταση της λειψυδρίας. Η έντονη ξηρασία μειώνει την υγρασία του εδάφους και τις ροές των ποταμών, και καθυστερεί τις καλλιέργειες κατά τη διάρκεια της κρίσιμης καλλιεργητικής περιόδου τους.

Σε πολλές περιοχές της Δυτικής Μεσογείου παρατηρούνται επίμονα χαμηλά ύψη βροχής για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό, σε συνδυασμό με έναν εξαιρετικά ξηρό και ζεστό τέλος χειμώνα και άνοιξης, έχει προκαλέσει σοβαρή ξηρασία στην περιοχή και οι θερμοκρασίες αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω το καλοκαίρι.

Μεταξύ Μαΐου 2022 και Απριλίου 2023, οι θερμοκρασίες στο Βόρειο Μαρόκο, την Αλγερία, τη Νότια Ισπανία, τη Νότια Γαλλία και τη Βόρεια Ιταλία ήταν έως 2,5°C – μερικές φορές 4°C – υψηλότερες από τον μέσο όρο των τελευταίων 30 ετών.

Οι συνθήκες στα τέλη της άνοιξης του 2023 ήταν χειρότερες από εκείνες του 2022, όταν μια ακραία ξηρασία αναπτύχθηκε στην Ευρώπη, επηρεάζοντας τους υδάτινους πόρους, τη γεωργία, και την παραγωγή ενέργειας.

Επιπλέον, οι ροές ποταμών έχουν φτάσει σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ από την έλλειψη βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων στα ορεινά. Η Ισπανία αντιμετωπίζει λειψυδρία, ιδιαίτερα στην Ανδαλουσία όπου οι δεξαμενές νερού βρίσκονται στο 25% περίπου της χωρητικότητάς τους τον Ιούνιο του 2023.

Το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Μεσογείου βρίσκεται τώρα υπό συνθήκες προειδοποίησης και συναγερμού (τα δύο πιο σοβαρά επίπεδα) σύμφωνα με τον Δείκτη Συνδυασμένης Ξηρασίας CDI, ο οποίος ενσωματώνει δεδομένα για τις βροχοπτώσεις, την υγρασία του εδάφους, και το στρες στη βλάστηση για να χαρτογραφήσει τους κινδύνους ξηρασίας. Ο προσδιορισμός του επιπέδου ξηρασίας με αυτόν τον τρόπο παίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση και παρακολούθηση των υδάτινων πόρων τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Η έλλειψη νερού έχει επηρεάσει σημαντικά τη βλάστηση και τις καλλιέργειες στα μέσα της καλλιεργητικής περιόδου, οδηγώντας σε καθυστερημένη σπορά και προβλέψεις χαμηλής απόδοσης. Σοβαρό στρες στη βλάστηση (για παράδειγμα αποτυχημένες καλλιέργειες και μικρότερα σε μέγεθος φρούτα) καταγράφηκε σε όλη την Ιβηρική Χερσόνησο (εκτός από τη Βόρεια Πορτογαλία), τη Βόρεια Αφρική και την Κεντρο-νότια Γαλλία.

Οι προβλέψεις απόδοσης στο Μαγκρέμπ έχουν επιδεινωθεί περαιτέρω και είναι πολύ κάτω από τα μέσα επίπεδα. Οι καλλιέργειες είναι πιθανό να μην ανθίσουν στο Μαρόκο, την Αλγερία και την Τυνησία. Στην Ιβηρική Χερσόνησο, οι συνθήκες ξηρασίας εντάθηκαν και οι προβλέψεις απόδοσης είναι πολύ κάτω από τις τιμές του 2022, με τις εκτάσεις που έχουν σπαρθεί με καλοκαιρινές καλλιέργειες σημαντικά μειωμένες. Σύμφωνα με πηγές που αναφέρονται στην έκθεση, η παραγωγή δημητριακών και η κτηνοτροφία είναι οι τομείς που πλήττονται περισσότερο στην Πορτογαλία.

Ενώ το Μαγκρέμπ και η Ιβηρική Χερσόνησος αντιμετωπίζουν μια από τις χειρότερες εποχιακές ξηρασίες των τελευταίων δεκαετιών, οι βελτιωμένες συνθήκες καλλιέργειας που προκαλούνται από τις βροχοπτώσεις στα Βαλκάνια, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Τουρκία μπορεί να αντισταθμίσουν εν μέρει τις κακές προοπτικές των χωρών της Δυτικής Μεσογείου. Αυτό είναι το εύρημα της προοπτικής του Μεσογειακού Δικτύου Αγροτικής Αγοράς που αναπτύχθηκε από το Μεσογειακό Δίκτυο Αγροτικής Αγοράς (MED-Amin) και κυκλοφόρησε στις 31 Μαΐου 2023.

Η ανταπόκριση σε αυτές τις προοπτικές απόδοσης σε συνθήκες ξηρασίας εξαρτάται εν μέρει από τη βιώσιμη διαχείριση του εδάφους, δεδομένου του κρίσιμου ρόλου του στον κύκλο του νερού. Αυτό το καλοκαίρι, η Επιτροπή θα εγκρίνει πρόταση για νέο νόμο με στόχο να διασφαλίσει ότι όλα τα εδαφικά οικοσυστήματα θα είναι σε υγιή κατάσταση έως το 2050.

Πηγή: Joint Research Center, climatebook